Oceń wpis  oddane głosy: 1 / 4

 Wyprawa " EURO " zbliża się do Szczytu...Na tym etapie Operacji Media nagminnie donoszą wręcz o ostatniej możliwości ataku na szczyt w najbliższy piątek - jest to według medialnych źródeł Ostatnia Szansa by odnieść Sukces...

 Oceń wpis  oddane głosy: 1 / 0

 Podczas, gdy w mediach dominuje Negatywny Trend Informacyjny dot. Kryzysu i Upadku Strefy EURO czy już nawet destrukcji wspólnej waluty, Obraz Techniczny Głównych Segmentów Globalnego Rynku Finansowego, w czasie owych skrajnych emocji, prezentuje się zgodnie z prognozami ATA, które traktowały listopadowe spadki jako wtórną korektę techniczną październikowego impulsu wzrostowego...

W tym miejscu należy przypomnieć równie dramatyczne prognozy i komentarze, jakie były publikowane po upadku Lehmana, które zakładały co najwyżej odreagowanie rzędu 10-15 %, po czym rynki miały kontynuować destrukcyjną falę spadków... 

Teraźniejszy Skrajny Pesymizm towarzyszący listopadowemu wykończeniu spadków potwierdza analogię z okresem Lehmana...

Skala listopadowej korekty spadkowej , mierzona poprzez Zn. Fib., stanowi wymierne kryterium wewnętrznej relatywnej siły poszczególnych Segmentów Ryzykownych Aktywów...

Najsilniejszy pozostaje Segment Akcji ze szczególnym uwzględnieniem Wall Street i indeksu NASDAQ100 oraz rynków akcji Ameryki Płd. - Bovespa. Indeksy europejskie bądź zniosły większość wzrostów ( DAX i FTSE ) lub całość ( CAC i ITA ) jednak nie wyznaczyły nowych min. Nawet Nikkei, który okazał się najsłabszy powrócił ponad wrześniowe poziomy...

Segment Towarów z Ropą i Miedzią na czele  również opiera się w znacznej mierze negatywnym impulsom informacyjnym  pozostając tak relatywnie silny jak amerykański rynek akcji.

Waluty z EUR/USD na czele stanowią relatywnie najsłabsze ogniwo Ryzykownych Aktywów, jednak brak przełamania wrześniowych wsparć medialnie upadłej waluty - EUR/USD należy zaznaczyć na jej korzyść...a poniedziałkowe luki jako potwierdzenie wzrostu siły relatywnej EURO i innych walut względem USD...

Brak przepływu strumieni do bezpiecznych przystani jak Kruszce ( Złoto i Srebro po formacjach hiperboli wytraciły swa moc i reagują de facto tylko na impulsy USD ) oraz Obligacje USA ( brak nowego max na rynku kontraktów T-NOTE ) potwierdza pozytywne techniczne sygnały płynące z segmentu ryzykownych aktywów... 

Reasumując Wykresy prezentują stabilizację z wyraźnymi elementami poprawy po okresie letniej paniki...

Brak " 2 fali bessy " jest póki co niezaprzeczalnym faktem...!!!

Inaczej niż w poprzednio - Lehman, tym razem destrukcja ma wymiar precyzyjny - wyprzedaż obligacji strefy EURO czy też silne spadki sektora bankowego na świecie ze szczególnym uwzględnieniem  europejskich banków...

Ku przemyśleniom

Stańczyk

 Oceń wpis  oddane głosy: 3 / 7

 Silny i co istotne Wspólny Ruch Banków Centralnych pod przywództwem FED potwierdza Tezę, iż to Rezerwa Federalna zastąpi w dużej mierze ECB jako instytucja generująca kolejne mega strumienie  pieniądza ( wpis FED w roli ECB ) służące do utrzymania globalnej płynności...

W ten sposób Trend Preferowany ( definicja we wpisie Trend Preferowany na rynkach finansowych ) zostanie utrzymany powodując zasilanie Głównych Segmentów Rynku Fin. za pomocą ultra taniego i super dostępnego USD, co na rynkach przynosi korzyści Wszystkim stronom łącznie z USA...

Wczoraj, w odróżnieniu od wcześniejszych głównie werbalnych działań Polityków i Dygnitarzy ze strefy EURO, nastąpiło realne i wymierne zmasowane działanie Banków, pokazujące Politykom konieczność i kierunek decyzji... 

Teraz czas na Polityków, by przedstawili Konkretny Plan Działania podczas Szczytu UE ( 8-9.12)...

Rynki finansowe w zależności od konkretnego Segmentu powinny z dużym prawdopodobieństwem wzrastać ( Akcje oraz  w pewnym zakresie Towary ) jak równieżstabilizować się z pozytywnym akcentem aprecjacji ( Waluty z EUR/USD na czele ) w oczekiwaniu na Szczyt...

W szerszym horyzoncie inwestycyjnym najważniejszy pozostaje Scenariusz Warunkowy, zakładający Mocny Przekaz z Planem Działania, którego pozytywny odbiór przez rynki fin. spowoduje kontynuację aprecjacji ryzykownych aktywów, do których silniej niż obecnie dołączą Waluty nadrabiające dystans do Akcji & Towarów, co wpisuje się w koncepcję Trendu Preferowanego...

Stańczyk

 Oceń wpis  oddane głosy: 2 / 2

 Kto posiada informacje z wyprzedzeniem ten pozostaje uzbrojony w "  pancerz przewagi ", czyniący go " Nieśmiertelnym " na rynkach fin...

Kolejny raz zdiagnozowany już w poniedziałek czynnik wewnętrznej słabości EUR/USD na tle dynamicznych wzrostów w Segmencie Akcji stał się czytelny ex post za sprawą kolejnego pchnięcia Agencji S&P, które zostało dziś upublicznione... 

Wczorajsze zanegowane wybicia do góry na głównym crossie EUR/USD świadczyło, iż Smart Money mają z pewnością  asa w rękawie...i tak też się stało, co pokazało dzisiejsze rozdanie...

Na ten moment informacja jest już zdyskontowana zatem zapewne rynki czeka nowe rozdanie " znaczoną talią "...

Niestety w owej rynkowej talii Asów jest więcej niż 4, co pozwala na dowolną kreatywność w eksponowaniu negatywnych Impulsów Informacyjnych z precyzyjnym wyznaczeniem momentu publikacji...

Pozostaje zatem Instrumentarium AT, które koncentrując się na kursach aktywów, wskaże pierwsze objawy procesu przesilenia tak jak ubiegłotygodniowa obserwacja indeksu DAX... 

Dla przykładu na crossach PLN widoczne jest naruszenie wrześniowych maksimów, jednak stosując filtry nadal można się spodziewać formacji podwójnych szczytów - M - w tym wypadku istotnym elementem pozostaje kurs zamknięcia kazdej sesji w tym tygodniu...

W pryzmacie odczytów makro pozostają one na drugim lub trzecim planie co pokazują dane z Polski...( nawet dzisiejszy PKB )

Analogicznie do dzisiejszego zagrania S&P i wcześniejszego zachowania EUR/USD takze w przypadku PLN, która wykazuje relatywną słabość na tle głównych rynków fin  należy oczekiwać Impulsu Informacyjnego dot. samej Polski.

Proces, który wystąpił w Segmencie Akcji, wskazuje na pozytywne rozwarstwienie, gdyż Waluty z EUR/USD na czele słabną w osamotnieniu, co pozostaje w zgodzie z Listopadowym wykończeniem Spadków Ryzykownych Aktywów...

Reasumując aby usankcjonować Rajd Św. Mikołaja obecny tydzień powinien z rosnącym prawdopodobieństwem ukazać dalszy wzrost odporności segmentu akcji na negatywne informacje, co w konsekwencji prowadziłoby do umocnienia Walut względem USD...

p.s. Któryś z Asów Smart Money okaże się Ostatnim...

Stańczyk

 Oceń wpis  oddane głosy: 4 / 2

 Akcja o kryptonimie " Raiting" jest kontynuowana...Jednak to co staje się coraz bardziej widoczne to realny ograniczony wpływ kolejnych doniesień z Agencji na kondycję ryzykownych aktywów...

Pomimo zagrożeń obniżek ratingów ze strony Agencji : Fitch- USA, S&P - Francja , Moody's - 87 banków z Europy widoczny brak silnej reakcji rynków fin...

Trwa oczekiwanie na wszelkie Info. oraz  dzisiejszy Szczyt Min Fin UE oraz zapowiedzi  i Newsy dot. Szczytu UE (8-9.12)...!!! 

Kolejny raz Główni Kreatorzy Trendów przygotowują pozostałych uczestników rynków na Mega Finał & Super Rozstrzygnięcie dot. " być albo nie być "  Strefy EURO...

Należy zaznaczyć, iż ważniejsza od samych informacji & doniesień będzie interpretacja oraz reakcja rynków na Newsy, które zapewne zostaną " puszczone " w eter...!!!

Liczyć będzie się Sentyment & Narracja a nie sensu stricte Fakty i rzeczowe Ustalenia, czego przykładem jest choćby na przestrzeni ostatnich sesji PLN, która mimo korzystnych odczytów makro z Polski pozostaje nawet słabsza od HUF - waluty długu śmieciowego i nie reaguje pozytywnie na globalną poprawę klimatu inwestycyjnego...

Aktywny pozostaje Scenariusz Przesilenia i Aprecjacji Ryzykownych Aktywów w grudniu jest to oczywiście Scenariusz Warunkowy, u podstaw którego znajduje się medialny armagedon wywołujący celowo EURO-psychozę, by kupować selektywnie ryzykowne aktywa.

W ramach w/w przesilenia możliwy staje się jeszcze element tąpnięcia jako wykończenia ruchu analogicznie jak to miało miejsce na początku października... 

Ostatnie, łącznie z dzisiejszym , nasilenie negatywnych Impulsów Informacyjnych              ( doniesienia Agencji Ratingowych ) dodatkowo wskazuje na w/w Scenariusz Bazowy rozegrania Kryzysu...

Stańczyk

 Oceń wpis  oddane głosy: 4 / 1

 W dobie ekstremalnej spekulacji weryfikacja informacji pozostaje nieistotna gdyż liczy się Perfekcyjnie wyreżyserowany Blef Rynkowy...!!!

Niech za przykład negatywnego Zagrania Informacyjnego posłuży Motyw greckiego referendum, który spowodował odwrócenie trendu wzrostowego trwającego do szczytu UE oraz dał początkową siłę napędową do eskalacji deprecjacji ryzykownych aktywów. Jego dementi nie zatrzymało i nie odwróciło przecież spadków...

Analogiczna sytuacja Motywu, tym razem pozytywnego,  ma możność być wykreowana obecnie gdyż pogłoska dot. Włoch i MFW spowodowała nagły nocny zwrot zaakcentowany przez element AT w formie  luk startowych, który ma szansę zapoczątkować tendencję wzrostową, czyli w tym wypadku tzw.  Rajd Św. Mikołaja...

Jego poranne i obecne dementi nie neguje pozytywnych tendencji rynkowych, co wzmacnia Tezę dot. analogii w pryzmacie Scenariusza & Perfekcyjnego Rozgrywania obecnej tendencji z Greckim Referendum  i to mimo ostrzeżeń Moody's dot. zagrożeń dla ratingów wszystkich państw UE...

Reasumując przede wszystkim liczy się Aranżacja

p.s. Ów czynnik doskonale wręcz wkomponowuje się w listopadowe wykończenie deprecjacji ryzykownych aktywów...czego istotnym elementem składowym był wzrost relatywnej siły indeksu DAX na tle pozostałych rynków już od połowy ubiegłego tygodnia...

Stańczyk

 Oceń wpis  oddane głosy: 3 / 0

Ten stan ogarnął już wszystkie rynki obligacji w Europie - zwłaszcza w strefie EURO i to bez wyjątku łącznie z niemieckimi Bundami...Obecnie benchmark stanowią 10-letnie obligacje UK...

Akcja rozgrywa się " w pięknym stylu i szalonym tempie" zamiany finansowych stron świata - gdyż wszystko na de facto miejsce w wirtualnym świecie jak w grze komputerowej z ukrytym wirusem...

Wciąż dominują Impulsy Informacyjne, wczoraj Portugalia...dziś Węgry, co ukazuje pełną kontrolę Smart Money w pryzmacie precyzyjnych i dopracowanych uderzeń w rynki finansowe

W ten sposób trwa realizacja Scenariusza dopełnienia listopadowej tendencji spadkowej na rynkach ryzykownych aktywów, w czym europejscy politycy ze swoją " aktywną pomocą " są wręcz bezcenni i niezastąpieni, czego ostatnim dowodem jest choćby wczorajszy mini-szczyt.

Taktyka pozostaje niezmieniona, gdyż nadal odpływowi kapitałów z rynku długu nie towarzyszy zasilenie bezpiecznych przystani - Złota & obligacji USA - kursy kruszcu i kontraktów T-note nie wykazują wzrostów a nawet spadki...

Czarnym koniem w tych okolicznościach może się stać Segment Akcji jako miejsce cechujące się przewrotnie mniejszym ryzykiem niż obligacje...!!!

EUR/USD kasuje cały impuls wzrostowy podobnie jak indeksy europejskie indeksy akcji, w USA z kolei testowane są Zn. Fib , ten sam proces filtrowania Zniesień dotyczy Kruszców i Towarów... 

Kulminacji Rynkowego Katharsis należy się zatem spodziewać w przyszłym tygodniu, czyli de facto zgodnie z wcześniejszymi wpisami na blogu na przełomie listopada i grudnia...

Obecny Proces wymaga przecież jeszcze precyzyjnego wykończenia w pryzmacie Trendu Informacyjnego & Rynkowego...

p.s. sytuacja wręcz do złudzenia przypomina przełom września i października...

Stańczyk

 Oceń wpis  oddane głosy: 1 / 2

 Fałszywy Trend Informacyjny króluje niepodzielnie na rynkach... czego przykładem jest podanie " nieudanej " akcji niemieckich obligacji za główny powód spadków podczas gdy do momentu otwarcia sesji w USA DAX był " plusie " a kurs EUR/USD oscylował w strefie min z 17 listopada 1.3421, kolejny raz zatem medialne przekazy deformują zapewne celowo prawdziwy obraz rynków...

Prawdziwa fala przeceny była wykreowana w USA a motywem był brak porozumienia w Kongresie i jego prognozowane reperkusje...

Tym samym rynki fin ukazały wczoraj de facto realnie wysoką odporność na kolejne negatywne impulsy informacyjne w trakcie sesji europejskiej od  PMI Chin poprzez opinię Fitch dot. Francji oraz najbardziej naświetloną niemiecką aukcję długu...

W pryzmacie Listopadowego Scenariusza Deprecjacji uderzono w ostatni niemiecki element domina celując w ten sposób w NIEMIECKIE EURO JĄDRO...

Nikt oczywiście nie pokusił się o czysto finansowe uzasadnienie braku popytu na Bundy przy historycznie niskiej rentowności w obliczu rosnącej inflacji czy też stricte polityczne by wymóc zgodę Niemiec na " druk pieniądza "...

Dalszy elementów domina już brak - lista euro motywów została zatem w najbliższej perspektywie wyczerpana zatem pozostają jeszcze elementy made in USA by wykończyć listopadową strukturę spadków  ( wpis Deja Vu ), co daje kolejny argument do utrzymania w mocy Tezy dot. Grudniowej Fali Wzrostowej ( wpis Listopadowe wykończenie spadków )

W ujęciu taktycznym Indeksy USA zredukowały dystans do silnie przecenionych indeksów europejskich oraz EUR/USD na fali  kolejnych dramatycznych ocen i prognoz jakie natychmiast zostały upublicznione

Nadal zatem pozostaje Nam AT i monitoring istotnych Zn. Fibonacciego & formacji technicznych jak np. klin spadkowy na EUR/USD i wzrostowy na USD/PLN - których ograniczenia zadziałały wczoraj precyzyjnie  generując sygnały, jakie potwierdza przebieg dzisiejszych notowań

Reasumując nastąpił czas KONTRARIAŃSKICH STRATEGII...!!!

p.s. Niemiecka Aukcja to próba wywarcia presji na Niemcy by zaakceptowały plan emisji euroobligacji - jeśli to się potwierdzi nastąpi korzystny zwrot na rynkach ryzykownych aktywów...!!!

Stańczyk

 Oceń wpis  oddane głosy: 3 / 2

 Schemat Gry Smart Money zaprezentowany we wpisie Akcje vs Waluty & Obligacje, ze szczególnym uwzględnieniem utworzenia formacji 2B ( Podwójny Szczyt - W ) na indeksach amerykańskich i ich konsekwencji, które cały czas oddziałują negatywnie na rynki akcji, wciąż pozostaje aktywny...

Jego wykończenie z rosnącym prawdopodobieństwem powinno nastąpić w trakcie ostatnich sesji listopada lub najdalej na przełomie listopada i grudnia...Wówczas struktura spadku zostałaby wypełniona, co z kolei dałoby szansę na wygenerowanie grudniowego impulsu wzrostowego na wzór październikowej aprecjacji ryzykownych aktywów...

9.11.2011, czyli w dniu gdy wpis  Akcje vs Waluty & Obligacje został zamieszczony Medialny przekaz większości Komentatorów koncentrował się na Rajdzie Św. Mikołaja i jego zasięgu na poszczególnych rynkach - nikt nie zważał na sygnał S z MACD na indeksach USA i formację W...  

Dziś z kolei Tred informacyjny na zgoła inne - negatywne zabarwienie kreując pogląd o braku podstaw do Rajdu Św. Mikołaja...

Chronologiczna Analiza pokazuje, iż kolejno w strefie minimów na przełomie września i października Trend Informacyjny głosił kontynuację spadków podczas gdy faktycznie ryzykowne aktywa zyskały bardzo silnie w październiku, później już na początku listopada był medialnie widoczny tylko jeden kierunek - wzrost a jak ukazują to wykresy wystąpiły spadki...a teraz znów głoszona jest Teza iż skoro spadki są obecne w listopadzie będą również dominować w grudniu...  

Dotychczasowy Schemat Gry Kreatorów Trendu wskazuje w ten sposób na kolejne tym razem grudniowe kontrariańskie zagranie...

AT & w szczególności Zniesienia Fibonacciego wraz z wskaźnikami wyprzedania rynków powinny na obecnym etapie służyć wyznaczeniu potencjalnych docelowych stref zatrzymania spadków...!!! 

Stańczyk

 Oceń wpis  oddane głosy: 3 / 1

 Cały czas na rynkach ryzykownych aktywów realizowany jest Scenariusz z góry ustalony przez Smart Money jeszcze na początku lata, gdy zostało potwierdzone zakończenie QE2...!!!

Końcowy etap dystrybucji i późniejsza gwałtowna przecena przyczyniła się do tego, iż seria czerwcowa kontraktów została wygaszona w strefie minimów po czym na przełomie III i IV kwartału został wygenerowany silny impuls wzrostowy - szczególnie na Wall Street ( taka dynamika była ostatni raz obserwowana w 1974 roku ), który de facto nie został zanegowany...

Obecnie widoczna jest jego spadkowa korekta techniczna, która z dużym prawdopodobieństwem powinna być zakończona już w najbliższym czasie tj. najdalej na przełomie listopada i grudnia, tak by seria grudniowa kontraktów została wygaszona w strefie max...!!!

Korekta spadkowa w nagły sposób pierwsza w uderzyła w EUR/USD na Motywie greckiego referendum wówczas większość rozpisywała się iż wewnętrzna siła amerykańskich parkietów wynik z problemów strefy EURO a USA pozostają poza ich zasięgiem a wówczas " wydrukowano Motyw Fitch naświetlający realne problemy banków USA związane ze strefą EURO a ostatnio odświeżono medialnie problem budżetu USA, co spowodowało iż w błyskawiczny sposób Segment akcji z Wall Street na czele zrównał się z EUR/USD w pryzmacie zasięgu deprecjacji po październikowym rajdzie do góry...!!!

W odpowiednim momencie potwierdzona została Teza ( wpis QUO VADIS EURO ), iż Medialne Reflektory zwrócą się w stronę USA i tak się stało -  uaktywniony Motyw Super-komisji Kongresu USA...

W przypadku EM ,w szczególności  PLN , Motyw węgierski także został wypalony przez medialny komunikat iż przedstawiciele Węgier oficjalnie zwrócili się o potencjalną pomoc finansową do MFW oraz Komisji Europejskiej.

Obecnie kiedy znów powróciły bardzo medialne demony przeszłości budżet USA & dług strefy EURO - zupełnie jak w Koszmarze minionego lata, Paniczne spadki akcji wskazują na realną możliwość zakończenia spadków na rynkach ryzykownych aktywów...

p.s. tym bardziej iż na wykresach spreadów obligacji włoskich i francuskich tworza się obecnie wtórne nizsze szczyty, które zgodnie z kunsztem AT ( analiza czystego wykresu, bez medialnego trendu ) wskazują na rosnące prawdopodobieństwo odwrócenia trendu na spadkowy...

Stańczyk

 Oceń wpis  oddane głosy: 1 / 1

 Spektakl polityczny na południu Europy de facto już się zakończył...Zmiany Ekip Rządzących stały się faktem...Hiszpański Akcent przypieczętował los Rządów południa...

Jednak o ile dzisiejsze otwarcie na rynku długu strefy EURO w przypadku Hiszpanii ukazało wyraźnie pozytywny ruch - spadek spreadu względem niemieckich obligacji to już wystrzał w górę na francuskim rynku zachwiał silnie sentymentem na rynkach ryzykownych aktywów...

Obraz dzisiejszej sesji sprowadza się zatem do Tezy ( szersze spojrzenie we wpisie Francuski Łącznik ), iz Reżyserzy EURO Spektaklu chcą wystawić bez jakiejkolwiek przerwy następny - sensu stricte francuski Akt europejskiej Tragedii pragnąc wywołać z za kulis Głównego Aktora -  ECB... !!!

Dzisiejszy francuski atak ma oczywiście negatywne przełożenie na EUR/USD oraz inne ryzykowne aktywa np. PLN a także Złoto, co potwierdza że jest ono tylko mityczną przystanią...

Kontrakty na amerykańskie indeksy również tracą co jest wynikiem z jednej strony bieżącej sytuacji na rynku długu strefy EURO ale także z drugiej problemami dot. braku porozumienia w Kongresu USA w sprawie cięć i oszczędności...

Reasumując kolejny raz Polityka wpływa na rynki finansowe w sposób już znany z okresu letniego... ( wpis Deja vu )...

Bieżący okres do końca listopada powinien zatem okazać kulminację negatywnych tendencji by utworzyć atrakcyjne przedpole dla grudniowych  impulsów wzrostowych...

W mocy zostaje utrzymana Teza o korekcyjnym charakterze obecnych spadków i kontynuacji impulsu wzrostowego...!!!

Stańczyk

 Oceń wpis  oddane głosy: 2 / 4

 Ostatnie wypowiedzi ze strony FED dot. potencjalnego programu QE3, który zostałby wykorzystany do skupu długu strefy EURO nie są pozbawione sensu jeśli dokonamy analizy rynku EUR/USD, na którym " niewidzialna ręka rynku " kupuje EURO w strefie 1.35 w tym samym momencie gdy media prześcigają się w totalnie skrajnych negatywnych tytułach publikując Scenariusze Upadku Europy...

W takim przypadku FED, posiadający " globalną zgodę " na dodruk USD - Waluty rezerwowej, uczyniłby ten krok by następnie kupować EURO i obligacje strefy EURO...  

Skutek byłby ten sam, jakiego obecnie oczekują Państwa i inwestorzy ( wczorajsze stanowisko Hiszpanii ) jednak przy zachowaniu obecnego statusu ECB... 

W/w Strategiczne działanie potwierdziłoby Tezę, jaką stawiam do dawna, iż Amerykanom niezwykle zalezy na słabym USD by móc w ten sposób wręcz abstrakcyjnie tanio , patrząc na strefę EURO, finansować swój własny gigantyczny dług...

Oczywistym skutkiem w/w decyzji FED byłby wzrost globalnego apetytu na ryzyko i tym samym wygenerowanie kolejnych impulsów wzrostowych na rynkach finansowych w oparciu o Carry Trade na USD

To z kolei preferowałoby Scenariusz zgodnie z którym na przełomie III i IV kwartału rozpoczęła się nowa fala wzrostowa a obecne spadki są jej korektą techniczną...

Ku przemyśleniom

Stańczyk

 Oceń wpis  oddane głosy: 3 / 0

 Jeszce raz ustalmy Schemat Gry - najważniejsze są Motywy - tylko Motywy - wczorajszy przykład Fitch i jego wpływ na Wall Street przez ostatnie 45 min sesji dobitnie ukazuje iż każde "Wejście Smoka " na medialną mównicę moze odpalić ładunki rynkowe ...!!!

a przecież to od Kreatorów Trendu zależy czy Motyw będzie wykorzystany tak jak wczoraj na Wall Street czy też nie...